Pamięci żołnierzy Batalionu Parasol, bohaterów Powstania Warszawskiego.

Wiosną 1943 roku na wniosek KG AK rozpoczęto prace nad stworzeniem oddziału dywersyjnego. Do pracy tej oddelegowano cichociemnego Adama Borysa ps. "Pług". Pierwotnie oddział nosił kryptonim "Agat", co było skrótem od "anty-gestapo". Jakiś czas potem ze względu na dekonspirację po jednej z nieudanych akcji nazwę przemianowano na "Pegaz", co było skrótem od "przeciw-gestapo". Zalążkiem oddziału była grupa 75 harcerzy, którzy ostatecznie na przełomie lipca i sierpnia 1943 rozpoczęli szkolenia dając początek elitarnemu oddziałowi, którego głównym zadaniem było wykonywanie wyroków śmierci wydanych przez Polskie Państwo Podziemne na głównych zbrodniarzy hitlerowskich. W wyniku kolejnej reorganizacji i aresztowania łączniczki w maju 1944 przyjęto nazwę "Parasol" (dowódcą pozostał awansowany do stopnia majora Adam Borys).

Już miesiąc po utworzeniu Parasol poszedł na swoja pierwszą akcję... 7 września 1943 roku wykonano wyrok na komendancie Pawiaka, Franzu Bürcklu. Do najbardziej spektakularnych akcji żołnierzy Parasola zalicza się Akcję Kutschera (1 lutego 1944 roku). Podczas starannie przygotowanej akcji zlikwidowano Franza Kutcherę, który pełnił funkcję Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski. Akcja była ewenementem w całej okupowanej Europie. Do momentu akcji nie zdarzyło się, żeby z rąk ruchu oporu zginął urzędnik niemiecki tak wysoki rangą.

Podczas powstania warszawskiego batalion "Parasol" wszedł obok batalionu "Zośka" w skład zgrupowania Kedywu KG AK - "Radosław". W momencie mobilizacji (1 sierpnia 1944) zadaniem Kedywu na Woli była osłona znajdującej się tam Komendy Głównej AK. W chwili koncentracji batalion liczył 280 ludzi z czego 172 ze składu konspiracyjnego i 50 ochotników, którzy napłynęli do oddziału w pierwszych godzinach powstania. 3 sierpnia 1944 stan batalionu powiększył się do 541 osób, by 8 sierpnia osiągnąć stan 574 żołnierzy, z czego 369 z konspiracyjnego składu. Łącznie z tego składu nie dołączyło 80 ludzi, którzy brali udział w walkach w ramach innych oddziałów AK.

Za walki w powstaniu warszawskim Wódz Naczelny odznaczył batalion Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari (V kl). Parasol był najciężej doświadczonym batalionem podczas Powstania Warszawskiego. Zwykle tam gdzie był Parasol, tam toczyły się najcięższe walki. Grupa, która o świcie 20 września 1944 roku dotarła na Mokotów liczyła zaledwie 33 żołnierzy, w tym 9 dziewcząt (z 574 żołnierzy!!!). Przeszli wyjątkowo ciężki szlak bojowy: Wola --> Starówka --> Śródmieście --> Czerniaków --> Mokotów --> Śródmieście.

Caption: = start = trip points = recently seen