Pałac Łosiów w Narolu

Rys historyczny:

W połowie XVIII w. Narol wraz z przynależącymi włościami trafił w posiadanie rodu Łosiów herbu Dąbrowa. Ziemie te zakupił Ludwik Michał Łoś (późniejszy marszałek Trybunału Koronnego, rotmistrz kawalerii narodowej i kawaler orderu Orła Białego) żonaty z Heleną Skarbkówną, kasztelanką Kalicką. W 1758 majątek odziedziczył ich syn Antoni Feliks, który słynął z zamiłowania do dzieł sztuki i pasji kolekcjonerskiej. Z jego inicjatywy w 1776 na wzgórzu w Narolu rozpoczęto budowę okazałego pałacu. Powstała rezydencja złożona z dwukondygnacyjnego prostokątnego budynku głównego ustawionego frontem na południe oraz dwóch bocznych pawilonów wysuniętych przed elewację południową. Korpus i pawilony połączono zadaszonymi arkadami (kolumnami połączonymi u góry łukiem). Całość przypominała kształtem podkowę. Główne wejście poprzedzał portyk (ganek) z dwoma parami kolumn. Fasady korpusu zdobiły m.in. gzymsy, ryzality (wypusty z fasady), oraz herby rodowe i szereg różnorakich posągów. Antoni Feliks zgromadził w pałacu pokaźną kolekcje unikalnych dzieł sztuk, pamiątki i archiwa rodowe, bogate księgozbiory oraz inne przedmioty kolekcjonerskie. W jednym z bocznych pawilonów mieściła się nawet sala teatralna oraz szkoła dramatyczna i muzyczna. Na dziedzińcu, pomiędzy bramą wjazdową a pałacem znajdował się pokaźny owalny trawnik, wokół którego biegła droga wjazdowa. Trawiasty gazon nasadzony był klombami z sezonowymi kwiatami. Po bokach pałacu i przed pawilonami rosły otoczone trawą rabaty dekoracyjne. W lecie stały tu również palmy hodowane w oranżerii. Naprzeciw elewacji ogrodowej również ulokowano otwarty podłużny gazon z klombami kwiatowymi. Wokół rezydencji i całego wzgórza rozciągał się pięknie ukształtowany ogród włoski. Park składał się z trzech tarasów o trzech poziomach. Pierwszy poziom tworzyły rosnące prostopadle do bryły pałacu rzędy lip oraz równoległe do elewacji aleje kasztanowców. Stał tu szereg rzeźb kamiennych zwróconych twarzami w stronę rezydencji. Drugi poziom ogrodu tworzyło gęste starodrzewie. Trzeci taras ogrodowy był oddzielony od drugiego głębokim wykopem. Prężyła się tu stara aleja lipowa z dwiema prostokątnymi polanami po bokach. Polany zamykały szpalery grabowe. Odległą cześć parku porastały głownie lipy i graby, oraz przeróżne krzewy. Całość otaczało ogrodzenie a do pałacu prowadziła trójdzielna brama główna usytuowana naprzeciwko korpusu budynku. Kilkadziesiąt metrów przed bramą wjazdową na dziedziniec stanęły dwa dziewięciometrowej wysokości obeliski, obsadzone w kwadratowych cokołach.

Po śmierci Antoniego Feliksa w 1804 dobra narolskie przypadły jego krewnemu Maurycemu Łosiowi a następnie sześć lat później jego synowi Józefowi Albinowi. Kolejnym właścicielem rezydencji był syn Józefa, Tadeusz Konstanty Łoś, który przekazał ją swojej córce Marii żonatej z ks. Julianem Puzyną. W połowie XIX w. część zbiorów pałacowych została wywieziona do Młyńska a większą część biblioteki zakupił Stanisław Potocki. W trakcie powstania styczniowego pałac został częściowo strawiony przez pożar, ale dzięki staraniom Juliana Puzyny został on szybko odbudowany. Po jego śmierci dobra narolskie odziedziczyła jego córka Jadwiga żonata z Władysławem Korytowskim.

Podczas I wojny światowej pałac został prawie doszczętnie ograbiony. Po wojnie Jadwiga Korytowska zdołała odrestaurować mury budynku gromadząc wnich resztki pozostałego wyposażenia. W 1940r. hrabina została zamordowana przez sowietów a pięć lat później służby bezpieczeństwa spaliły pałac. Wypalone mury nakryto dachem a całość majątku weszła w skład PGR-u.

Od 1995r. pałac i otaczający go park są własnością Fundacji Pro Academia Narolense mającej na celu przywrócenie świetności rezydencji w Narolu.

Obiekt jest niestety niedostępny do zwiedzania ze względu na trwający remont.

(opis za atlasrezydencji.pl)

O skrzynce:

Skrzynka to mały pojemnik ukryty pod współrzędnymi.

Na pierwszego odkrywcę czeka pamiątka turystyczna tematycznie związana z lokalizacją.

Ze względu na ryzyko niedokładnych współrzędnych (skrzynka na terenie parku) mała podpowiedź: finał jest umiejscowiony nie dalej niż 10-15 m od ścieżki wiodącej przez park za pałacem (początek ścieżki zaznaczyłem waypointem). Pojemnik znajduje się na terenie ogólnodostępnym (nie ma konieczności wchodzenia na teren prywatny) a dotarcie do niego nie wymaga przechodzenia przez krzaki czy innego rodzaju bujną roślinność.

Powodzenia!