#13. Kompania Kórnicka w Powstaniu Wielkopolskim (KKWPW) - Lasy między Kórnikiem a Gądkami – miejsce ćwiczeń kórnickich i śremskich skautów
Lasy między Kórnikiem a Gądkami w 1918 roku były miejscem treningów dla Kórnickich i Śremskich skautów. Harcerzy szkolono w zakresie pierwszej pomocy, zwiadu oraz przenoszenia meldunków. Harcerze odegrali później ważną rolę w Powstaniu Wielkopolskim, znakomicie wykonując powierzone im funkcje.
Wstęp
Gra geocachingowa „Kompania Kórnicka w Powstaniu Wielkopolskim” została stworzona przez Stowarzyszenie Pasjonat przy wsparciu finansowym Fundacji Zakłady Kórnickie. Ma ona przybliżyć uczestnikom gry historię Kompanii Kórnickiej walczącej w powstaniu Wielkopolskim, oraz w szeregach Armii Wielkopolskiej. Zachęcamy do lektury, oraz życzymy owocnych poszukiwań i miłej zabawy!
Każdy „kesz” ukryty jest w miejscu związanym z historią Kompanii Kórnickiej. Żeby jeszcze lepiej poznać historię kórnickich powstańców oraz miejsca ukrycia pojemnika zajrzyj do opisu skrytki!
Oznaczenie keszów: Czarne/brązowe małe pojemniki z logbookiem w środku.
Pozdrawiamy,
Stowarzyszenie Pasjonat
Zachęcamy również do poszukiwania naszych innych skrytek z serii👇
👉 "Kompania Kórnicka w Powstaniu Wielkopolskim" - Geocaching > Groundspeak - User Profile
👉 "Śladami hrabiego Władysława Zamoyskiego na Podhalu" - Geocaching > Groundspeak - User Profile
👉 "Powstanie Wielkopolskie w Puszczykowie" - Geocaching > Groundspeak - User Profile
Znajdziecie nas w naszych mediach społecznościowych👇
FB: Facebook
IG: Stowarzyszenie Pasjonat (@stowarzyszenie_pasjonat) • Zdjęcia i filmy na Instagramie
Zachęcamy również do odwiedzenia profilów Fundacji Zakłady Kórnickie👇
FB: Facebook
IG: Zakłady Kórnickie (@fundacjazakladykornickie) • Zdjęcia i filmy na Instagramie
A teraz trochę historii…
Po I Wojnie Światowej i wybuchu rewolucji w Niemczech nastroje w Wielkopolsce były bardzo różne. Polacy siłą wcieleni do armii niemieckiej wracali właśnie do domu na zbliżające się święta Bożego Narodzenia.
Dnia 11.11.1918 r. Sylwester Gawrych uzyskuje w Poznaniu zgodę na rozpoczęcie rewolucji w Kórniku. Po powrocie z Hotelu Bazar, wraz z innymi działaczami niepodległościowymi, zwołuje wiec w Sali Domu Przemysłowego (obecnie Plac Niepodległości 7), na którym zostaje powołana lokalna władza w warunkach rewolucji – Rada Robotnicza. Na jej czele staje Sylwester Gawrych, wiceprzewodniczącym zostaje Stanisław Celichowski, a składa się ona wyłącznie z Polaków m.in. Hipolit Piotrowski, Tadeusz Ruczyński, Wincenty Flens, Melchior Grześkowiak, Maćkowiak i inni. Tego samego dnia w godzinach wieczornych dezerterzy i przebywający na urlopach żołnierze narodowości polskiej powołali Radę Żołnierską na czele której jako przewodniczący stanął Marian Trawiński. Pełnił ta funkcję aż do 29.12.1918 roku. Głównymi działaczami Rady Żołnierskiej byli por.dr Stanisław Celichowski, sierżant sztabowy Stanisław Pohl, ppor. Adam Olsztyński, Andrzej Malinowski i sierżant Bolesław Pudelski. Po przejęciu poczty w Kórniku Sylwester Gawrych zawiadamia władze w Poznaniu i Berlinie o powstaniu Rady Żółniersko – Robotniczej i przejęciu przez nią władzy na swoim terenie. Przyłączył ja również do Związku Rad Robotniczych i Żołnierskich Rzeszy Niemieckiej. Podobne wydarzenia w dniu 11.11.1918 odbywają się w Bninie gdzie również powstaje Rada Robotnicza jednak całkowicie podległa Radzie Robotniczo-Żołnierskiej w Kórniku. W skład Bnińskiej rady weszli m.in. Wincenty Flens, Franciszek Błaszkowiak, Józef Serba, Andrzej Zięta, Tomasz Przybył, Jan Iwański, Płóciennik i burmistrz Figna. Sprawami bezpieczeństwa w Bninie zajmowała się Kórnicka Rada Żołnierska która delegowała swoich przedstawicieli na posiedzenia bnińskiej Rady Robotniczej.
Dużą rolę w powstaniu na ziemiach kórnickich odegrała Kórnicka Drużyna Harcerska im. J. Poniatowskiego założona w 1913 roku za inicjatywą Wincentego Wierzejewskiego, który po wcieleniu jej do Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego został jej komendantem. Kórniccy harcerze odbywali regularne szkolenia polowe w lasach miedzy Kórnikiem a Gądkami oraz pod Czmoniem, wspólnie z drużynami śremskimi. Szkolono gońców bojowych, służbę łączności oraz służbę sanitarną.
12.11.1918 r. przejmowana jest w Kórniku władza nad miastem i komisariatem obwodowym. Stefan Majchrzycki, Stanisław Pohl, M. Olsztyński i Królikiewicz rozbrajają posterunek żandarmerii w Kórniku gdzie zdobywają 24 karabiny i amunicję. Delegatami z ramienia Rady Robotniczo-Żołnierskiej przy komisariacie obwodowym zostali mianowani Stanisław Celichowski i Franciszek Laube. Kontrolę nad działalnością burmistrza Kórnika powierzono Gawrychowi, Łopce i Grześkowiakowi. Ustanowiono kontrolerów nad pocztą w osobach Sobkiewicza, Szkudlarskiego i Maćkowiaka. Wprowadzono cenzurę telegrafów i telefonów. Rada Robotniczo-Żołnierska organizuje w Kórniku Straż Bezpieczeństwa, (w styczniu 1919 roku przekształci się ona w Straż Ludową) która pełniła funkcje wartowniczą i porządkową w samym Kórniku jak również w Bninie i okolicznych wsiach. Dowódcą Straży Bezpieczeństwa w Bninie został Franciszek Ślusarczyk, a jego zastępcą A. Bartkowiak. W Kórniku dowódcą został Wacław Urbanowski, a jego zastępcą Dreczkowski. Na obszar wiejski Kórnika dowódcą został Cybulski, a jego zastępcą Gidaszewski. Następnego dnia z inicjatywy dr Zygmunta Celichowskiego został zwołany wiec włościan z okolic Kórnika, na którym powołany Związek Włościan wybrał Radę Chłopską składającą się z 12 członków. Przewodniczącym rady został dr Zygmunt Celichowski.
13.11.1918 roku ogłoszono powołanie Rzeczpospolitej Kórnickiej.
15.11.1918 r. godz. 22:00 – Sylwester Gawrych zwołuje w „Domu Przemysłowym” zebranie Rady Robotniczo-Żołnierskiej, na której podjęta zostaje decyzja o sformowaniu w Kórniku pierwszego oddziału powstańczego. Dowódcą pierwszej Kompani Kórnickiej zostaje chorąży armii niemieckiej Marian Trawiński. Położono bardzo duży nacisk na bojowy charakter jednostki, dlatego na początku starano się do nowej jednostki werbować tylko żołnierzy z przynajmniej ośmiomiesięcznym doświadczeniem w służbie polowej.
Od rana 27.12.1918 roku w Poznaniu przebywali Sylwester Gawrych – przewodniczący Rady Robotniczej w Kórniku i Marian Trawiński – przewodniczący Rady Żołnierskiej w Kórniku. Około godz. 16:30, po pierwszych powstańczych strzałach w Poznaniu Sylwester Gawrych telefonicznie alarmuje komendę rewolucjonistów w Kórniku. Ok. godz. 17:00 w Kórniku ogłoszono alarm. W stosunkowo krótkim czasie na wcześniej z góry ustalonym placu alarmowym przed hotelem „Viktoria” przy rynku gromadzi się ponad 120-tu w pełni uzbrojonych i umundurowanych osób. Marian Trawiński kolejnym telefonem z Poznania zarządza wymarsz Kompani Kórnickiej na pomoc Poznaniowi.
Ok. godz. 18:00-19:00 Kompania Kórnicka pod dowództwem Stanisława Celichowskiego załadowana na wozy konne wyrusza przez Gądki, Szczepankowo, Żegrze do Poznania. Prawdopodobnie w Żegrzu z kompanią łączą się Sylwester Gawrych i Marian Trawiński. Od Żegrza Kompania Kórnicka rezygnuje z transportu konnego i dalszą część drogi marszem w szyku bojowym kontynuuje przez Berdychowo i Chwaliszewo. W okolicach kościoła św. Rocha kompania zostaje podzielana na plutony i mniejsza jej część pod dowództwem Stanisława Celichowskiego zostaje skierowana do hotelu „Bazar” w celu ochrony Ignacego Paderewskiego i angielskiej misji wojskowej do którego dociera ok. godz. 22:00. Większa część Kompani Kórnickiej w sile dwóch plutonów ma za zadanie wspomóc miejscowych powstańców. Jednym z pierwszych zadań było obsadzenie i zabezpieczenie Dworca Głównego w Poznaniu.
W nocy z 27 na 28.12.1918 roku na Dworcu Głównym Kompania Kórnicka w sile ok. 50 ludzi pod dowództwem sierż. Antoniego Serwatkiewicza przejmuje wjeżdżający na poznański dworzec pociąg z Gniezna i rozbraja ok. 800 osobowy, bardzo dobrze uzbrojony batalion niemieckiego Grenschutzu. W ręce kórnickich powstańców wpada nie tylko 37 ckm-ów, 800 kb jak i duża ilość amunicji, ale również kasa batalionu w kwocie 180 000,00 marek niemieckich. Rano kórniczanie zostali zluzowani na Dworcu Głównym przez kompanię powstańczą ze Środy Wielkopolskiej.
28.12.1918 roku Kompania Kórnicka uczestniczy w obsadzaniu i zabezpieczaniu gmachu głównego urzędu pocztowego oraz arsenału.
29.12.1918 roku z rana do Poznania dotarł rezerwowy pluton Powstańców Bnińskich aby wzmocnić 120 osobową Kompanię Kórnicką, aby razem uczestniczyć tego dnia w opanowywaniu koszarów niemieckich taborów na Łazarzu.
29.12.1918 w godz. popołudniowych Kompania Kórnicka powróciła do Kórnika, pożegnana w Poznaniu przez Ignacego Paderewskiego i obdarowana za swe zasługi przez ówczesnego komendanta miasta Poznania J. Maciaszka 9 karabinami ckm.
31.12.1918. przed godz. 6:00 do wyzwolonego już Śremu, który Niemcy poddali bez walk wchodzi Kompania Kórnicka, która zastaje rozlokowana w hotelu Viktoria. O godz. 9:00 w Śremie odbywa się uroczysta msza, a po niej defilada z udziałem Kompani Kórnickiej. Tego też dnia ok godz. 14:00 w budynku przy narożniku śremskiego rynku zebrała się Rada Ludowa i podjęto decyzję o sformowanie regularnego batalionu powstańczego a dowództwo nad nim powierzono Stefanowi Chosłowskiemu. W skład formującej się jednostki weszła Kompania Kórnicka jako 4 Kompania Baonu Śremskiego. Po południu Kompania Kórnicka opuściła Śrem.
W skład 4 Kompanii Batalionu Śremskiego, której dowódcą został sierż. Stanisław Celichowski (dawna Kompania Kórnicka) - wchodziły następujące plutony:
1 pluton (kórnicki) – d-ca zast. ofic. Adam Olsztyński
2 pluton (Robakowo i Gądki) – d-ca kpr. Stanisław Walkowiak
3 pluton (bniński) d-ca plut. Franciszek Zięta
Pluton karabinów maszynowych (4 ckm) - d-ca Jan Janicki (w niektórych źródłach podaje się że d-cą był Bolesław Pudelski)
Dotychczasowy dowódca Kompani Kórnickiej, a wcześniej również szef Rady Żołnierskiej w Kórniku chor. Marian Trawiński otrzymał rozkaz utworzenia z ochotników śremskich i śremskiego oddziału POW 2 kompani, która miała wchodzić w skład Batalionu Śremskiego.
06.01.1919 roku Baon śremski pod dowództwem ppor. Stefana Chosłowskiego w sile dwóch kompani 1 i 4 (kórnickiej) wraz z oddziałem karabinów maszynowych i ułanów oraz sekcjami sanitarną i telefoniczna i dwoma kuchniami polowymi wyrusza pod Zbąszyń. Kompania 2 i 3 były jeszcze w organizacji i pozostały w śremskich koszarach.
08.01.1919 roku – Potyczka z Niemcami pod Strzyżewem 28 osobowego patrolu złożonego z powstańców 4 kompani (kórnickiej) pod komendą S. Celichowskiego.
09.01.1919 roku – powstańcy 4 kompani (kórnickiej) na polecenie dowódcy Batalionu Śremskiego przerywają połączenia telefoniczne miedzy Trzcielem a Zbąszyniem
11.01.1919 roku – nieudany atak na Zbąszyń. Pod Strzyżewem giną pierwsi powstańcy kórniccy – Edmund Żurawski z Kórnika, a w następstwie odniesionych ran w szpitalu w Poznaniu zmarli Jan Wróblewski z Dachowy i Leon Sznura z Robakowa.
W trakcie gdy 4 kompania walczy na froncie zachodnim Sylwester Gawrych organizuje z rezerw kórnicko – bnińskich 2 kompanię, która następnie zostaje wcielona (podobnie jak poprzednia kompania) do Batalionu Śremskiego. Jej zadaniem bojowym była obrona odcinka kolejowego w okolicach Lipna.