Fort M ("Mokotów") 3 - Ślady wojny
Fort M ("Mokotów") 3 – War traces
(PL) Znajdując się na współrzędnych pewnie zastanawiasz się co ma to miejsce wspólnego z fortem. Popatrz na zdjęcie lotnicze z czasów Powstania Warszawskiego:
i zauważ osamotniony dom stojący prostopadle do ulicy Miączyńskiej (na jej południowej stronie). Ten dom jest kawałek od Ciebię, parę metrów w stronę Spartańskiej, to Miączyńska 14. Po wojnie, którą jakimś cudem przeżył, znalazł się po drugiej (północnej) stronie tej samej ulicy i ciągle widać na nim ślady walk.
Pomyślałem sobie, że to jest właściwe miejsce by opowiedzieć trochę o nowszej historii twierdzy.
Po modernizacji twierdzy w latach 1889-92 fort przeznaczono na cele magazynowe; z tego względu wybudowano w nim dodatkowe schrony magazynowe. Po roku 1909, kiedy została zatwierdzona formalna likwidacja twierdzy, zburzono część umocnień, pozostawiając jednak wszystkie schrony i koszary.
W okresie międzywojennym mieściły się tutaj stacje nadawcze Polskiego Radia. Z tego względu fort był silnie bombardowany w czasie wojny w 1939 roku. Pierwsze bomby spadły na fort już 1 września 1939 r. o godz. 8.15. Pomimo bombardowań radiostacja działała. Nadawała pieśni patriotyczne oraz przemówienia Stefana Starzyńskiego. Na obrazku tablica upamiętniająca bohaterskiego prezydenta Stefana Starzyńskiego znajdująca się na terenie Fortu.
Przestała nadawać 23 września, po zniszczeniu elektrowni Powiśle. W walkach o fort 24 września Niemcy ponieśli znaczne straty, wobec czego następnego dnia wstrzymano działania, aby niemieckie lotnictwo mogło ustalić polskie punkty ogniowe. Marian Porwit podaje w Obronie Warszawy, iż fort dostał się w ręce Niemców najprawdopodobniej przed południem 26 września. Po zajęciu fortu przez Niemców wille przy ulicy Racławickiej od numeru 110 do 136 przeznaczono na biura "Flughafen kommando Warschau" i mieszkania dla personelu. Teren otoczono drutem kolczastym i posterunkami.
W czasach Powstania Warszawskiego toczono o obiekt ciężkie walki.
Kesz znajdziesz na kordach, trochę bliżej ulicy Belskiej. Uwaga, nie zapomnij olówek!
(EN)
Staying at cords you might ask yourself: What this place has to do with Fort Mokotów?” Please click on aerial photo taken during Warsaw Uprising (1944) to enlarge it and notice a house which is staying all alone vertically to Miączyńskiej street (from south). That house is few metres from you a bit further towards Spartanska street. It’s Miączyńska street no.14. It has somehow survived 2 wars and after WWII it found itself strangly on the other side of the same street. You can still see some war demage on the wall. When I have after some researche realised this I thought to myself this is the proper place to tell you bit about modern history of the Fort.
After Fort was modernised in 1889-92 it was used for warehousing purposes. That is why there were additional warehouse bunkers built. After 1909 when Fort formally ceased to exist part of fortifications were destroyed, but all bunkers and barracks stayed intact.
In between World wars there were Polish Radio stations. This was the reason for heavy bombardment in 1939. First german bombs had fallen on the Fort already at 1st September at 8.15 am. Besides bombing radio station was working. It was transmitting patriotic music and speeches of Mr. Stefan Starzyński. On the picture you can see table which is placed in the Fort. Station became silent after electricity was cut on 23rd September. Fort was taken by germans after heavy fight and heavy losses on both sides, probably on 26th. Villas at Raclavicka street no. 110-136 were during the war used as offices of "Flughafen kommando Warschau" and flats for personal. The area was surrounded by barbed wire and checkpoints.
During Warsaw uprising there were heavy fights over the Fort. Germans managed to keep Fort under control. There are records of war crimes committed by Luftwaffe soldiers in close area, example when attack of platoon led by Andrzej Ciszewski did not succeed and Ciszewski was killed platoon found cover and awaited the night to dispose into Woloska street. Just before night germans discovered the hide and attacked uprisers with machine guns. Many were killed. All wounded were finished off.
After WWII, from 1961 until late 80’s fort was a base of Polish Radio and TV company called “ZARAT”, they were producing TV and Radio transmitters. Today Fort is a home of many music clubs, shops, workshops and offices.
You can find the Cachee on cord location. Attention BYOP!
Congratulations to:
FTF: y_a_h_oo
STF: ingeborge
TTF: GreenOlives
